Materiały edukacyjne ultrasonografia

Aparat USG składa się z następujących części:

Obraz nr 1: Obraz uzyskany głowicą endowaginalną, przedstawia wczesne stadium ciąży, dodatkowo u spodu zdjęcia znajduje się wynik pomiaru CRL (ciemieniowo-siedzeniowego).
Obraz nr 2: USG jamy brzusznej. Obraz uzyskany głowicą typu Convex. Zdęcie przedstawia pęcherzyk żółciowy oraz część wątroby.
Obraz nr 3: USG serca, tzw. echokardiografia. Obraz uzyskany głowicą typu phased array, projekcja koniuszkowa czterojamowa.
Obraz nr 4: USG tętnic/badanie dopplerowskie tętnic szyjnych. Obraz uzyskany głowicą typu liniowego.

Zdjęcia prezentują kolejno następujące rodzaje głowic convex:

• klasyczna
• endovaginalna
• microconve
• z kanałem biopsyjnym
• convex 4D
• endovaginalna 4D
• microconvex śródoperacyjny

Wyróżniamy następujące rodzaje głowic liniowych:

• liniowa klasyczna
• liniowa 4D
• śródoperacyjne

Wyróżniamy następujące rodzaje głowic phased array (kolejno na zdjęciach):

• dla dorosłych
• dla dzieci
• przezprzełykowa TEE

Badanie FAST polega na przyłożeniu głowicy w określonych miejscach po to, by stwierdzić obecność wolnego płynu. W badaniu USG płyn widoczny jest jako ciemny obszar. Może być to krew, jak również mocz z uszkodzonej ściany pęcherza czy inna ciecz – nie jesteśmy w stanie, stwierdzić tego na podstawie samego obrazu. Wolny płyn u pacjentów po urazie, do tego we wstrząsie, najprawdopodobniej jest krwią wydostającą się z uszkodzonego naczynia lub miąższu narządu.

Wykonując badanie FAST możemy natychmiast stwierdzić obecność krwi w worku osierdziowym lub w przestrzeniach między narządami jamy brzusznej oraz miednicy i szybko podjąć decyzję o konieczności wykonania operacji, skierowania poszkodowanego do odpowiedniego szpitala lub zdecydować o priorytecie ewakuacji w sytuacji, gdy poszkodowanych na miejscu zdarzenia znajduje się więcej.

Jeżeli w którejkolwiek z badanych okolic znajdziemy wolny płyn, uznajemy wynik badania za dodatni. Dodatni wynik badania FAST oraz wstrząs są bezwzględnymi wskazaniami do natychmiastowej operacji.

Pobierz prezentację Badanie FAST przygotowaną przez lekarza Piotra Grabskiego. Owocnej nauki!

[POBIERZ PDF]

W badaniu eFAST cały czas skupiamy się na stwierdzeniu obecności lub braku objawu ślizgania opłucnej. W tym celu przykładamy głowicę convex lub liniową w szczytach i podstawach obu płuc, prostopadle do żeber, z przodu klatki piersiowej. Znacznik powinien być skierowany w stronę głowy pacjenta.

Badane eFAST – w poszukiwaniu odmy.

[POBIERZ PDF]

Badanie płuc możemy wykonać zarówno głowicą liniową, sektorową jak i głowicą convex, pamiętając jednak o ich zaletach oraz ograniczeniach. Dzięki głowicy liniowej, świetnie uwidocznimy opłucną i wyraźnie zobaczymy objaw jej ślizgania. Jednak ze względu na niewielką głębokość penetracji fali o wysokiej częstotliwości – zazwyczaj 5-7 cm, nie pozwoli nam ona dokładnie odróżnić niektórych artefaktów – na przykład linii B od C. Głowica convex wysyła fale o większej długości, dzięki czemu z większą pewnością odróżnimy te dwa artefakty, które świadczą o różnych stanach patologicznych.

W nowszych aparatach, zaawansowane oprogramowanie redukuje artefakty tak, by podczas badania narządów jamy brzusznej czy miednicy, obraz był jak najbardziej czytelny. Jednak do diagnostyki płuc, najlepszy jest surowy obraz, bez dodatkowych funkcji służących jego optymalizacji, takich jak obrazowanie harmoniczne, czy wygładzanie obrazu. Często dostępny jest dedykowany do badania płuc preset – Lung.

Chcąc dokładnie zbadać płuca, przykładamy głowicę prostopadle do przestrzeni międzyżebrowej i skanujemy całą jej długość, z przodu, boku oraz z tyłu klatki piersiowej, po obu jej stronach. Możemy również – zależnie od protokołu badania (np. BLUE, który przedstawimy w kolejnej części), przykładać ją w miejsca, w których zazwyczaj osłuchujemy klatkę piersiową stetoskopem. W pozycji leżącej, możemy zbadać szczyty i podstawy płuc z przodu klatki piersiowej, jak również w liniach pachowych.

Badając płuca, przykładamy głowicę do klatki piersiowej prostopadle do żeber tak, aby uzyskać obraz przestrzeni Merlin. Przestrzeń ta jest ograniczona od góry linią opłucnej, po bokach cieniami dwóch sąsiadujących żeber, oraz dolną krawędzią ekranu.

Linia opłucnej jest to pierwsza biała linia pod żebrami. Należy ustawić odpowiednią głębokość obrazu – powyżej 5 cm aby mieć pewność, że nie pomylimy opłucnej z powięzią mięśni ściany klatki piersiowej.

Czytaj więcej w załączonej prezentacji.

Sliding – czyli objaw ślizgania opłucnej, widoczny jest jako poziomy ruch opłucnej w prawidłowo wentylującym się płucu. Jego brak może być spowodowany na przykład odmą lub ciężkim zapaleniem płuc.

Jeżeli mamy wątpliwości, czy opłucna się ślizga, to aktywujemy tryb M MODE, który pokaże nam jak różne struktury przemieszczają się względem siebie. Po aktywacji M MODE zobaczymy miniaturę obrazu z projekcji B MODE, przez którą przechodzi linia przekroju oraz odzwierciedlenie tego przekroju pokazujące przemieszczenia w czasie.

Brak objawu ślizgania opłucnej objawia się z kolei w projekcji M MODE jako tak zwany objaw stratosfery lub kodu kreskowego. Znika nam piaszczysta plaża, a cały obraz przedstawia rozciągnięte, poziome linie.

Artefakt linii A jest efektem zjawiska rewerberacji, czyli wielokrotnych odbić wiązki ultradźwięków od opłucnej i znajdującego się pod nią miąższu płuc. Obecność do trzech linii A w jednej przestrzeni Merlin jest zjawiskiem normalnym. Linie A układają się poziomo, równolegle do siebie, w równych odległościach – takich samych, w jakiej znajduje się czoło głowicy od opłucnej.

Linie B, nazywane również ogonami komety, są to jasne, pionowe linie, odchodzące od opłucnej, poruszające się wraz z nią, sięgające dolnej krawędzi obrazu. Obecność więcej niż dwóch linii w przestrzeni międzyżebrowej świadczy o gromadzeniu się płynu w przestrzeni śródmiąższowej płuca – obserwowane są przy obrzęku płuc.

Więcej w załączonej prezentacji.

Prawidłowa linia opłucnej jest cienka, jasna i jednorodna. W przypadku toczącego się procesu chorobowego, na przykład stanu zapalnego, widoczne mogą być konsolidacje – miejscowe nieregularności przebiegu opłucnej. Warunkiem ich uwidocznienia jest bezpośredni kontakt procesu chorobowego z opłucną. Obecność dodatkowych artefaktów – takich, jak obecność linii B, bronchogram powietrzny, płynowy, lub charakter unaczynienia – pomaga określić etiologię choroby. Konsolidacjom mogą towarzyszyć linie C – pionowe hiperechogeniczne linie odchodzące od konsolidacji, mające kilka centymetrów długości, jednak nie dochodzące do dolnej krawędzi ekranu.

Więcej w załączonej prezentacji.

Wprowadzenie do USG płuc. Prezentacja autorstwa lek. Piotra Grabskiego.

[ZOBACZ]