Materiały edukacyjne ultrasonografia

WIELKA POWTÓRKA

Wszystko, co powinieneś wiedzieć o ultrasonografii

Przed nami #WIELKAPOWTÓRKA z ultrasonografii

Wielu studentów kierunków medycznych zmaga się z problemem dostępu do urządzeń ultrasonograficznych w celach edukacyjnych. Problem ze szkoleniami praktycznymi z diagnostyki USG spotęgowała pandemia koronawirusa i wprowadzenie zdalnego trybu nauczania. Wyposażone przez nas pracownie ultrasonograficzne przy największych polskich uniwersytetach także zostały zamknięte. Mamy jednak inny sposób na naukę!

W Fundacji Mocni na starcie zarządzamy #WielkaPowtórka wiedzy z #USG! Od dziś na naszej stronie internetowej będziemy publikować kolejne lekcje dotyczące obsługi aparatury ultrasonograficznej oraz odczytu i diagnozowania za pomocą USG. Zaczynamy od podstaw z myślą o tych, którzy z ultrasonografią nie mieli jeszcze do czynienia. Jesteście gotowi? Zaczynamy!

Niech #MOC ultrasonografii będzie z Wami!

POZNAJ NASZEGO EKSPERTA: PIOTR GRABSKI

POZNAJ NASZEGO EKSPERTA

Miło nam poinformować, że opiekunem merytorycznym naszej platformy edukacyjnej będzie lek. Piotr Grabski.

CZYTAJ WIĘCEJ

Lekcja nr #1

Czym jest ultrasonograf?

Ultrasonograf to urządzenie diagnostyczne używające fal ultradźwiękowych do wizualizacji wewnętrznych struktur ciała.

Budowa aparatu

Aparat USG składa się z następujących części:

Lekcja nr #2

Czym jest ultrasonografia i gdzie znajduje swoje zastosowanie?

Ultrasonografia to nic innego jak zastosowanie ultradźwięków do badania i obrazowania tkanek w medycynie i weterynarii. Ultrasonografia jest nieinwazyjną, bezbolesną metodą diagnostyki obrazowej, która pozwala na uzyskanie obrazu przekroju badanego obiektu. W przeciwieństwie do tomografii komputerowej USG nie powoduje efektów ubocznych (takich jak napromieniowanie) i można je stosować wielokrotnie.

Obecne USG jest wykorzystywane jako narzędzie diagnostyczne praktycznie w każdej dziedzinie medycyny, np.:

  • w radiologii do badań brzucha, tarczycy, piersi
  • w ginekologii do badań ginekologicznych i położniczych
  • w kardiologii do badań serca, tętnic (doppler)
  • w ortopedii do badań urazów stawów i mięśni

Przykładowe obrazy USG

Obraz nr 1: Obraz uzyskany głowicą endowaginalną, przedstawia wczesne stadium ciąży, dodatkowo u spodu zdjęcia znajduje się wynik pomiaru CRL (ciemieniowo-siedzeniowego).
Obraz nr 2: USG jamy brzusznej. Obraz uzyskany głowicą typu Convex. Zdęcie przedstawia pęcherzyk żółciowy oraz część wątroby.
Obraz nr 3: USG serca, tzw. echokardiografia. Obraz uzyskany głowicą typu phased array, projekcja koniuszkowa czterojamowa.
Obraz nr 4: USG tętnic/badanie dopplerowskie tętnic szyjnych. Obraz uzyskany głowicą typu liniowego.

Wstęp do nauki ultrasonografii [POBIERZ PDF]

Wstęp do nauki ultrasonografii

Rodzaje głowic, presety, tryby obrazowania, optymalizacja obrazu USG i wiele, wiele więcej. Zapoznaj się z materiałami przygotowanymi przez lek. Piotra Grabskiego.

POBIERZ [PDF]

Lekcja #3

Typy głowic USG

Ze względu na rodzaj badania wyróżniamy rożne typy głowic:

  • convex (ang. wypukły) głowica posiadająca kryształy ułożone w formie łuku, stosowana głównie w badaniach brzucha, położniczo-ginekologicznych, śródoperacyjnych;
  • głowica liniowa  – głowica posiadająca kryształy ułożone na płaskiej, liniowej powierzchni, stosowana głównie w badaniach małych narządów, naczyniowych, stawów, mięśni;
  • phased array – głowice kardiologiczne, odpowiednie ułożenie kryształów i ich pobudzanie powoduje, że wiązka ultradźwiękowa ma kształt trójkąta.

Convex

Zdjęcia prezentują kolejno następujące rodzaje głowic convex:

  • klasyczna
  • endovaginalna
  • microconve
  • z kanałem biopsyjnym
  • convex 4D
  • endovaginalna 4D
  • microconvex śródoperacyjny

Głowice liniowe

Wyróżniamy następujące rodzaje głowic liniowych:

  • liniowa klasyczna
  • liniowa 4D
  • śródoperacyjne

Phased array

Wyróżniamy następujące rodzaje głowic phased array (kolejno na zdjęciach):

  • dla dorosłych
  • dla dzieci
  • przezprzełykowa TEE

#ROZMOWAZEKSPERTEM Dr n.med. Michał Elwertowski

Dr n. med. Michał Elwertowski

Ikona polskiej radiologii. Zajmuje się diagnostyką USG od 1978, od 1984 całkowicie poświęcił się temu zagadnieniu, wykonał ponad 300 000 badań USG.

Rozmawiała Paulina Adamczak

CZYTAJ WIĘCEJ

Lekcja #4

Protokół FAST

Badanie Focused Assesment Sonography in Trauma – FAST jest protokołem ultrasonograficznym, czyli szybkim badaniem, wykonywanym poszkodowanym po urazach, w celu zidentyfikowania obrażeń wewnętrznych – a właściwie ich skutków, mogących zagrażać  życiu. Do najpoważniejszych konsekwencji takich obrażeń należy krwotok wewnętrzny. Jeśli doszło do uszkodzenia dużego naczynia zaopatrującego w krew narządy leżące w jamie brzusznej lub miednicy, znaczna utrata krwi spowoduje wystąpienie wstrząsu krwotocznego.

Cel badania

Badanie FAST polega na przyłożeniu głowicy w określonych miejscach po to, by stwierdzić obecność wolnego płynu. W badaniu USG płyn widoczny jest jako ciemny obszar. Może być to krew, jak również mocz z uszkodzonej ściany pęcherza czy inna ciecz – nie jesteśmy w stanie, stwierdzić tego na podstawie samego obrazu. Wolny płyn u pacjentów po urazie, do tego we wstrząsie, najprawdopodobniej jest krwią wydostającą się z uszkodzonego naczynia lub miąższu narządu.

Wykonując badanie FAST możemy natychmiast stwierdzić obecność krwi w worku osierdziowym lub w przestrzeniach między narządami jamy brzusznej oraz miednicy i szybko podjąć decyzję o konieczności wykonania operacji, skierowania poszkodowanego do odpowiedniego szpitala lub zdecydować o priorytecie ewakuacji w sytuacji, gdy poszkodowanych na miejscu zdarzenia znajduje się więcej.

Postępowanie FAST

Jeżeli w którejkolwiek z badanych okolic znajdziemy wolny płyn, uznajemy wynik badania za dodatni. Dodatni wynik badania FAST oraz wstrząs są bezwzględnymi wskazaniami do natychmiastowej operacji.

Pobierz prezentację [PDF]

Pobierz prezentację Badanie FAST przygotowaną przez lekarza Piotra Grabskiego. Owocnej nauki!

[POBIERZ PDF]

Protokół FAST [POBIERZ PDF]

Protokół ultrasonograficzny FAST

Ultrasonografia w stanach nagłych. Czym jest i jakie są kolejne kroki postępowania w przypadku badania FAST? 

POBIERZ [PDF]

Lekcja #5

USG serca - FAST

Wykonując badanie FAST w pierwszej kolejności staramy się uzyskać obraz całego serca z projekcji podmostkowej. Przykładamy głowicę płasko pod wyrostkiem mieczykowatym, skierowaną lekko w stronę lewego barku tak, aby jak najlepiej uwidocznić zarówno komory jak i przedsionki. Możemy lekko pochylić głowicę, maksymalnie do kąta 45 stopni. Uzyskamy obraz czterech jam serca oraz przylegającego do niego lewego płata wątroby.

Tamponada

Zdrowe, bijące serce znajduje się w worku osierdziowym, którego dwie blaszki wypełnione są niewielką ilością płynu – do ok. 50 ml. Płyn w USG widoczny jest jako ciemna przestrzeń, zatem wokół pracującego serca zazwyczaj jesteśmy w stanie zobaczyć ciemną otoczkę, grubości kilku milimetrów, która zazwyczaj zanika w fazie maksymalnego rozkurczu. Serce dotyka wtedy struktur je otaczających. Poniżej obraz prawidłowego serca uwidocznionego po przyłożeniu głowicy pod wyrostkiem mieczykowatym. Widzimy owalną pulsującą strukturę, z wyraźnym wzmocnieniem dookoła i jaśniejszą przegrodą przechodzącą przez jego środek oraz dwa ciemne obszary – komory wypełnione krwią.

Pobierz prezentację [PDF]

Pobierz prezentację dotyczącą USG serca – FAST.

[POBIERZ PDF]

BADANIE FAST - SERCE [POBIERZ PDF]

Protokół ultrasonograficzny FAST

Czym różni się klasyczne USG serca od FAST? W badaniu FAST skupiamy się przede wszystkim na tym, czy w worku osierdziowym znajduje się znaczna ilość płynu, który u pacjenta po urazie najprawdopodobniej jest krwią.

POBIERZ [PDF]

Lekcja #6

FAST - Płyn w jamach ciała

Badanie ultrasonograficzne FAST wykonujemy u poszkodowanego po urazie. Głównym celem badania jest wykrycie wolnego płynu w jamach ciała między narządami, który u osoby po ciężkim urazie najprawdopodobniej jest krwią wydostającą się z uszkodzonego naczynia lub miąższu narządu.

Badanie wykonujemy głowicą convex lub sektorową o częstotliwościach rzędu 3-5 MHz. Takie głowice pozwolą nam zajrzeć głęboko do jam ciała.

Wolny płyn na USG

Wewnątrz ciała mamy różne płyny, zamknięte w narządach, takich jak pęcherzyk żółciowy czy pęcherz moczowy, lub przemieszczające się w naczyniach, np. krew. Wszystkie płyny w obrazie USG wyglądają podobnie – są ciemnymi obszarami o mniej lub bardziej regularnych kształtach. Jeżeli mamy do czynienia z płynem w narządzie lub naczyniu, to zazwyczaj zobaczymy wyraźniej wzmocnione – hiperechogeniczne ściany tych struktur. Wolny płyn między narządami, na przykład wynaczyniona krew, ma nieregularny, niesymetryczny kształt i brak wyraźnych ścian.

Miejsce gromadzenia się płynu

  • Worek osierdziowy (nadbrzusze lub przymostkowo po stronie lewej).
  • Zachyłek wątrobowo – nerkowy (Morisona) – między wątrobą i prawą nerką.
  • Zachyłek śledzionowo – nerkowy – między śledzioną oraz lewą nerką.
  • Zagłębienie odbytniczo-pęcherzowe u mężczyzn – utworzone przez uwypuklenie otrzewnej między odbytnicą i pęcherzem moczowym (lub jamą Douglasa u kobiet – utworzoną przez uwypuklenie otrzewnej między odbytnicą i tylną ścianą macicy).

Pobierz prezentację [PDF]

Protokół FAST – płyn w jamach ciała.

[POBIERZ PDF]

FAST - PŁYN W JAMACH CIAŁA [POBIERZ PDF]

BADANIE FAST – PŁYN W JAMACH CIAŁA
Dowiedz się, jak przeprowadzić badanie krok po kroku oraz jak rozpoznać obecność płynu w jamie brzusznej.

POBIERZ [PDF]

Zdjęcia głowic, aparatów ultrasonograficznych oraz obrazy USG dzięki uprzejmości naszego partnera,
firmy MIRO.